Nijer’deki askeri cuntaya karşı çıkan önderlerin başında gelen Nijerya Devlet Lideri Bola Ahmed Tinubu, ECOWAS çatısı altında askeri müdahale tehdidi de dahil kimi adımlar attı. ECOWAS, dün düzenlenen tepede Nijer’de “anayasal nizamın tesisi için” üye ülkelerin savunma bakanlarına ihtiyat kuvvetlerini hazır hale getirmeleri ve konuşlandırmaları talimatı verdi.
Öte yandan Nijerya’nın kuzeyinden İslam alimi, eski devlet lideri ve buyruk üzere kanaat liderleri de Nijer’deki cunta rejimiyle müzakereler yürütüyor. Nijer’e arabulucu olarak en fazla heyetin Nijerya’dan gitmesi de dikkati çekiyor.
Nijeryalı kanaat başkanları ve bölge uzmanları, AA muhabirine yaptıkları açıklamada, Nijer’deki siyasi istikrarsızlığın devam etmesi durumunda Nijerya’nın kuzeyindeki güvenlik problemlerinin daha da artabileceği ikazında bulunuyor.
Nijerya İslami İşler Yüksek Kurulu ile birçok Müslüman ve Hristiyan cemaat de Nijer’e askeri müdahalenin Nijerya’nın güvenliğini olumsuz etkileyeceğini düşünüyor.
Nijerya’nın güvenlik sorunları
Nijeryalı güvenlik uzmanı Kabiru Adamu, ülkesindeki güvenlik meselelerine dikkati çekerek Nijerya’nın 10 yılı aşkın müddettir terör ve silahlı çete üyeleriyle uğraş ettiğini belirtti.
Adamu, “Sahel’de var olan ve birçok Nijer’de kesişen silah akış kanallarına bakmamız gerekiyor. Nijer’deki istikrarsızlık, silah akışının komşu ülke Nijerya’ya kaymasına neden olabilir. Öte yandan şu anda Nijerya’nın Nijer’e sonu olan 7 eyaleti var ve mevcut iç güvenlik problemleri nedeniyle Nijer’de yaşayan çok sayıda Nijeryalı mültecimiz var. İstikrarsızlığın olduğu Nijer’den Nijerya’ya çok fazla göç yaşanabilir ve Nijerya bununla başa çıkamaz.” değerlendirmesinde bulundu.
Nijer’de farklı ülkelerin askeri üssünün bulunduğunu lisana getiren Adamu, “ABD ve Fransa üzere ülkelerin Nijer’deki üslerini kapatması durumunda istihbarat boşlukları oluşabileceğini ve bu durumun da bölge güvenliğini olumsuz etkileyebileceğini” kaydetti.
Adamu, Boko Haram ve ISWAP üzere terör örgütlerinin Nijerya ve Nijer’in kimi bölgelerini ele geçirerek kendi idarelerini kurmaya çalıştığına dikkati çekerek, “Terörle uğraşa yönelik bölgesel uğraşlar büyük ölçüde Nijer’e odaklanmış durumda. Nijer, G5 Sahel Ortak Gücü ve Çok Uluslu Ortak Vazife Gücü olmak üzere terörle çabaya yönelik bölgesel birliklerin üyesi. Cunta rejimi, Mali’deki darbe sonrasında olduğu üzere bu üyelikleri askıya alabilir ki bu da bölge olarak terörle gayret kapasitemizin kıymetli ölçüde sekteye uğrayacağı ve bunun bedelini Nijerya’nın ödeyeceği manasına geliyor.” dedi.
“Nijer’deki karışıklıklar Nijerya’yı da ilgilendiriyor”
Güvenlik ve istihbarat uzmanı Yahuza Ahmad Getso da Nijerya’nın yıllardır güvenlik problemleriyle karşı karşıya olduğunu kaydederek, Nijer’deki duruma tahlil getirilmediği surece bu sorunun daha da kötüleşeceği değerlendirmesinde bulundu.
Nijer’in Nijerya ile sonlarını paylaştığına işaret eden Getso, “Nijer’deki karışıklıklar Nijerya’yı da ilgilendiriyor. Askeri darbenin bedelini yalnızca Nijerliler değil, Nijerya’nın kuzey bölgesindeki halk da ödeyecek.” dedi.
Getso, Nijerya’nın kuzeyindeki halkın, Nijer’deki siyasi istikrarsızlığın oluşturabileceği güvenlik problemleri nedeniyle kaygı içinde yaşadığını tabir etti.
Nijerya’da Müslüman ve Hristiyan cemaatlerin birçoğu Nijer’e askeri müdahaleye karşı çıkıyor ve krizin tahlile kavuşturulmasını istiyor.
Nijerya merkezli Müslüman İzala Hareketince yapılan açıklamada, Nijer’de barış ve güvenliğin sağlanmasına takviye olunması gerektiği vurgulandı. Nijerya Piskoposlar Birliği de Kaddafi rejimi sonrası Libya’yı örnek göstererek, Nijer’deki istikrarsızlık durumunun tüm bölgeyi olumsuz etkileyebileceği ihtarında bulundu.
“Nijer ile Nijerya ortasındaki yakınlık kardeşlik bağı”
Kano eyaletindeki Bayero Üniversitesinde Öğretim Üyesi ve Nijerya’nın tanınmış İslam alimlerinden Dr. Muhammad Sani Umar Rijiyar Lemo, Nijerya ile Nijer ortasındaki bağın, komşuluğun ötesine geçtiğini belirterek, bu yakınlığın bir “kardeşlik bağı” olduğunu söyledi.
Nijerya’nın hem Nijer devleti hem de halkıyla kardeşlik bağlantılarını düşünmesi gerektiğini kaydeden Lemo, barışçıl diyalog yoluyla Nijer’deki darbeye karşı acil tahlil bulunmadığı surece Sahel bölgesinde sayısız sosyoekonomik düşüncelerle ve Nijerya’da güvenlik meseleleriyle karşı karşıya kalabileceklerini söyledi.
ECOWAS’a, Nijer ve bölge vatandaşları için rastgele bir kin ve insani sorun olmaksızın çalışabilecek barışçıl araçlar geliştirme daveti yapan Lemo, “Herkes, şiddet olaylarının, bilhassa de şu anda çeşitli sonuçlara sebep olduğunu biliyor. Nasıl ve ne vakit biteceğini bilemeyeceğiz. Askeri müdahale olursa bunun bedelini Nijerliler dışında Nijeryalılar da ödeyecek.” diye konuştu.
Lemo, Sahel bölgesinin neredeyse tamamında güvenlik sıkıntıları ve çatışmaların olduğuna, bu nedenle Nijer’de bir oburunun ortaya çıkmasının, bölgedeki insani krizi daha da artıracağına dikkati çekti.
Bölge önderlerinin Batı ya da eski sömürgeciler tarafından yönlendiriliyormuş üzere davranmamaları gerektiğini vurgulayan Lemo, “Demokratik sistemin yine tesis edilmesi uğruna barışımız ziyan görmemelidir. Biz federal hükümete, Nijer’e karşı planlanan askeri harekatın iptal edilmesi davetinde buluyoruz.” tabirlerini kullandı.
Nijeryalı kanaat başkanları Nijer krizi için devrede
Nijerya’nın kuzeydoğusunda 2009’da terör örgütü Boko Haram’ın ortaya çıkmasıyla başlayan güvenlik problemleri, ülkenin kuzeyine yayıldı.
Ülkedeki silahlı kümelerin yanı sıra silahlı çeteler, fidyeciler ve ayrılıkçı örgütler, güvenlik sıkıntılarını derinleştiriyor.
Boko Haram ve ISWAP üzere örgütlerle gayret eden Nijerya, yaklaşık son 5 yıldır Nijer sonundaki silahlı çetelerin ataklarına maruz kalıyor.
ECOWAS’ın liderliğini yürüten ve Nijer ile en uzun hududa sahip Nijerya, krizin tahlile kavuşmasını ve kendisini olumsuz etkilemesinin önüne geçmek istiyor.
Yıllardır güvenlik sıkıntılarıyla boğuşan Nijerya’nın kuzeyinden dini başkanlar, kanaat liderleri ve eski devlet liderleri, siyasi istikrarın tahlili için Nijer’de birçok görüşme yaptı.
Nijerya İslami İşler Yüksek Kurulu Genel Lideri (NSCIA) ve Sokoto Sultanı Sa’ad Abubakar, Nijerya’nın eski devlet liderlerinden General Abdulsalami Abubakar ve Nijerya’nın Kano eyaletinin 14. Buyruğu Sanusi Lamido Sanusi, Nijer’deki cunta rejimiyle krizin tahliline yönelik müzakereler yürüten Nijeryalılar ortasında yer aldı.
